Đòn bẩy - hiểu theo nghĩa vật lý học là một loại công cụ (máy) cơ bản, có tác dụng biến đổi lực tác dụng lên vật theo hướng có lợi hơn cho con người. Có nghĩa là, ta sử dụng đòn bẩy để làm cho một lực tác dụng cố định trở nên lớn hơn nhằm đem lại hiệu quả cao hơn.

"Hãy cho tôi một điểm tựa, tôi sẽ nhấc bổng trái đất lên." - Archimedes.

Trong kinh tế, đòn bẩy cũng có chức năng tương tự. Có nghĩa là, ta sử dụng một nguồn lực cố định (chi phí và vốn) nhưng mong muốn tạo ra lợi một nhuận lớn hơn.

Lợi nhuận có thể lớn hơn đến mức nào phụ thuộc vào ta sử dụng đòn bẩy như thế nào.

Một thí nghiệm được nhà tâm lý học nổi tiếng của trường Đại học Stanford - tiến sĩ Walter Mischel thực hiện vào những năm 60. 

Theo đó, những đứa trẻ từ 4-5 tuổi được đưa vào một căn phòng và ngồi trên một chiếc ghế. Phía trước mặt chúng là chiếc bàn có đặt một viên kẹo dẻo.

Nhà nghiên cứu nói với những đứa trẻ rằng họ sẽ ra ngoài một lúc (khoảng 15 phút), và chúng có thể ăn viên kẹo trên bàn. Nếu cho đến khi họ quay lại, đứa trẻ chưa ăn viên kẹo của mình, thì chúng sẽ được thưởng thêm một cái kẹo nữa. Nhưng nếu đứa trẻ ăn mất viên kẹo trên bàn trước khi nhà nghiên cứu quay trở lại, chúng sẽ không được thêm viên kẹo nào.

Nguyên nhân hàng đầu của ngủ nướng, cày game, say xỉn, chơi bời... là vì ta không có một đam mê đích thực để theo đuổi chứ không phải sự lười biếng hay kém cỏi.

Nguyên nhân hàng đầu của sự hối hận, sự nuối tiếc là chạy theo những "đam mê" phù phiếm, không thích hợp với bản thân và không tạo ra giá trị.

Nhưng, nguyên nhân hàng đầu của một người vĩ đại lại là một niềm đam mê vĩ đại được xác định một cách sáng suốt.

Ý tưởng có quyết định đến sự thành công của một doanh nghiệp khởi nghiệp hay không?

Stress thật đáng sợ!

Nó tác động đến cả thể chất và tinh thần của mỗi người. Nó làm người ta tim đập, chân run, đầu óc mụ mị, cảm giác vô dụng và bất an, giấc ngủ không trọn vẹn, luôn trong trạng thái căng thẳng và ức chế.

Những lúc như vậy, ta thường tìm đến các công cụ để giải tỏa. Các công cụ này chính là những thú vui, những niềm hứng khởi của ta trong cuộc sống.

Rất nhiều và tùy thuộc vào sở thích khác nhau của từng người. Từ nhẹ nhàng như nghe nhạc, câu cá, dạo mát, xem hài, lướt face, xem các chương trình game show... Đến hưng phấn như chơi game, bi-a, xem phim hành động, thể dục thể thao... Và cực kỳ hưng phấn như nhậu nhẹt, bar-pub.. và thậm chí là "chất kích thích cường độ mạnh đến siêu mạnh".

Thành quả của các hoạt động giải tỏa stress là ta sẽ giảm bớt căng thẳng trong một khoảng thời gian, và khi thiếu các hoạt động đó để duy trì thì ta lại stress. Và, cứ vậy, một vòng tròn không lối thoát.

Stress đáng sợ đến mức đó sao?

Hay là do chính ta cảm thấy nó vô cùng đáng sợ?

Dù ta tin hay không, thì stress là yếu tố nguyên nhân để một người tiến đến quá trình tự định vị bản thân và phát triển năng lực.

Trong trạng thái stress, một người sẽ dễ dàng thấy được ta "ngu" như thế nào. Từ đó, giúp ta thấu hiểu chính mình và tìm cách khắc phục. Nhưng, đó phải là người dám ở trong trạng thái stress để đối mặt với "cái sự ngu" của bản thân.

Khi nhắc đến vấn đề tìm nguồn vốn khởi nghiệp, có người cho rằng nó là chuyện đơn giản, có người lại nói đó là điều khó khăn.

Người cho rằng đơn giản thì thường đề cao vai trò của tinh thần khởi nghiệp. Ngược lại, những người cho rằng tìm vốn là khó khăn, thường là những người đang khởi nghiệp hoặc có dự định khởi nghiệp.

Vậy, nó là đơn giản hay khó khăn?

Có lẽ, ta không thể trả lời một cách chính xác nhất. Bởi vì, nó phụ thuộc vào nhiều yếu tố riêng biệt của từng cá nhân và dự án khởi nghiệp khác nhau.

Ngày hôm nay, ta đang ngồi đây để đọc những dòng tâm sự này, ta đang ở "vị thế" nào trong xã hội vậy?

Một chủ doanh nghiệp thành công, một nhân viên là chuyên gia trong nghề, một nghệ sĩ, một bà nội trợ, một nhân viên "quèn", một lao động cửu vạn, một người thất nghiệp, hay là gì?

Điều gì đã giúp ta đạt được (hay bị đặt vào) "vị thế" đó? Có phải đây là kết quả của những gì ta đã làm trong quá khứ?

Trong phạm vi các yếu tố có thể được kiểm soát, những gì ta đạt được ngày hôm nay là thành quả của các quyết định và hành động trong quá khứ của ta, đừng đi đổ thừa cho "đời" hay "ông trời". 

Đồng thời, những gì ta có thể đạt được trong tương lai, nó là thành quả của các quyết định và hành động của ta trong hiện tại, đừng cầu mong "đời" với "ông trời" ban phát.

Quá khứ tác động đến tương lai, là quá khứ của tương lai chứ không phải là quá khứ của hiện tại. Do đó, đừng bi quan, đừng chán nản, đừng nhìn lại quá khứ làm gì nữa, chẳng thay đổi được gì cả. Hãy sống hết mình cho hiện tại.

Nhưng, hiện tại ta nên nghĩ gì và phải làm gì để sống hết mình?

Đó là một câu hỏi rất khó. Sở dĩ, nó khó như vậy là vì đặc tính không chắc chắn và không xác định được của tương lai.

Chính vì đặc tính này, mà nhiều người tự "định hình" cho mình lối suy nghĩ "bơ đi mà sống", hoặc "tới đâu hay tới đó", hoặc "mọi thứ do trời, nhân định không thể thắng thiên".

Lại một "doanh nghiệp" nữa phải đóng cửa.

Thật ai oán! 

Mới năm ngoái đây thôi, ngày họ chính thức mở một doanh nghiệp tư nhân, ngày họ chính thức bước vào "đời" để "giành giật" một miếng bánh nhỏ của nền kinh tế thị trường. Họ thật rạng ngời, đầy tự tin, đầy hy vọng và năng lượng tích cực thật đáng ngưỡng mộ.

Thời điểm khai trương, bảng hiệu bóng loáng, nhạc điệu sôi động, hoa chúc mừng trưng bày kín lối đi.. 

Những ngày sau đó, khách hàng ra vào tấp nập, việc buôn bán diễn ra đầy hấp dẫn.. Mọi thứ đang tiến triển theo đúng "kế hoạch".

Họ là những người tốt, ai tiếp xúc với họ cũng đều đồng ý như vậy. Có lẽ, "gieo nhân nào thì gặp quả nấy", người tốt phải xứng đáng nhận được những gì tốt đẹp nhất.

Nhưng, bỏ lại sau lưng những "xúc cảm dâng trào" của những ngày đầu "làm kinh tế", cái gì đến nó cũng đã đến. Họ chính thức đóng cửa sau hơn 1 năm "khởi nghiệp". Mọi thứ thay đổi một cách rất chậm rãi, đến khi họ kịp nhận ra thì đã muộn.

Mọi người xung quanh, ai cũng tiếc nuối thay cho họ. Không luyến tiếc sao được! Họ là những người tốt bụng và thân thiện. Nhưng, đó không phải là cách để duy trì một doanh nghiệp, dù nó chỉ thuộc diện là doanh nghiệp nhỏ.

Luyến tiếc đấy, nhưng hầu như ai đang sống và làm việc trên đoạn đường này cũng đã quen rồi.

Mới cách đây vài tháng, một doanh nghiệp dịch vụ tin học gồm những chàng trai đầy nhiệt tình và năng động, đã phải nói lời từ biệt.

Cách đây hơn nửa năm, một doanh nghiệp "đột phá" thuộc mảng digital marketing của những con người đầy sự tươi mới và tài năng, cũng xin được rút lui.

Năm ngoái, một doanh nghiệp cho thuê xe phải xin dừng cuộc chơi.

Và còn nhiều doanh nghiệp đã tuyên bố giải thể trước đó nữa...

Giờ đây, mọi thứ xung quanh cũng không có gì là "điềm báo" cho sự tốt đẹp hơn của những doanh nghiệp khởi nghiệp: vài công ty tư vấn bất động sản đang trong tình trạng "xác sống", vài doanh nghiệp nhỏ đang cố tồn tại một cách "vật vờ"...

Khỏe nhất, có lẽ là những hàng quán cafe vỉa hè, những quán đồ ăn sáng, những dịch vụ cầm đồ..

Vì đâu nên nỗi!

Hai từ thật hoành tráng!

Nhưng nó đang được coi là gì?

Một trào lưu, một phong cách sống, một xu thế trải nghiệm hay một tinh thần của tuổi trẻ?

Với tất cả những định nghĩa đó, hầu như đều đem lại những kết quả "chết người": mất tiền, mất thời gian, mất uy tín, mất sự tự tin, mất nhiệt huyết sống. Thậm chí, còn tệ hơn nữa khi nhiều "doanh nhân tương lai" lao vào khởi nghiệp để rồi mất luôn cả hạnh phúc gia đình, mất sạch những gì cha mẹ để lại.

Khởi nghiệp và khuyến khích khởi nghiệp là đúng. Đặc biệt với sự phát triển kinh tế quốc gia, phong trào khởi nghiệp cần được đẩy mạnh.

Nhìn lại các nước thuộc khối Asean, tỷ lệ doanh nghiệp so với dân số của họ dao động từ 80 -100 người dân thì có 1 doanh nghiệp. Với các nước phát triển như Mỹ, Nhật, khối EU, tỷ lệ này thậm chí chỉ với 10 -20 người thì có 1 doanh nghiệp.

Còn nước ta, tỷ lệ khiêm tốn hơn rất nhiều, khoảng 140 người dân thì có 1 doanh nghiệp. Nghĩa là, muốn "chơi" với các nước bạn, chúng ta cần gấp đôi lượng doanh nghiệp hoạt động.

Nhưng, đẩy tỷ lệ lên cao để được gì. Trong khi, hầu hết các doanh nghiệp là doanh nghiệp "siêu nhỏ" và hoạt động không hiệu quả, thậm chí là những doanh nghiệp "cửa sau" và hoạt động không minh bạch?

Có lẽ, câu hỏi này nên dành cho những đầu óc "vĩ mô" hơn.

Trở lại với vấn đề khởi nghiệp mang tầm vóc "vi mô". Liệu chúng ta có thật sự hiểu đúng về khởi nghiệp?

Tạm thời bỏ qua ngữ nghĩa "trực diện": khởi nghiệp là sự bắt đầu một nghề nghiệp. Chúng ta chỉ xét đến ngữ nghĩa "xã hội"  của khởi nghiệp: là sự bắt đầu làm chủ, bắt đầu kinh doanh riêng.